PARÇADA ANLAM

 
 
 
 

KONULAR 
 

• Paragrafın Açıklaması
• Paragrafta Konu , Ana Düşünce , Başlık
• Paragraf Yazma ;

Giriş , gelişme , sonuç

• Paragraf Oluşturma
• Düşünceyi Geliştirme Yolları
• Anlatım Biçimleri

 
 
 
 

Paragraf ; 
 

• Bir düşünceyi bir gözlemi açıklayan yazı bölümüne paragraf denir.
• Parçaların paragraflara bölünmesi hem okumayı kolaylaştırır hem de yazının kolay anlaşılmasını sağlar. Paragraf bir düşünceyle ilgili cümleler topluluğudur. Paragrafta bir ana düşünce cümlesi ve bu ana düşünce cümlesini açıklayan yardımcı düşünce cümleleri bulunur. Paragraftaki cümleler arasında düşünce ve dil bağlantısı vardır. Paragrafta cümleler birbirlerine bağlayıcı öğelerle (edatlarla ) bağlıdır .

 

UYARI ; Paragrafta konu ile ana fikri ayırt edebilmeliyiz.

 

 

 
 
 
 

Paragrafta ; 
 

• KONU: Bir paragrafın konu üzerinde durulan , sözü edilendir.Bu bir düşünce , olay ya da durum olabilir ; ölüm ,sevinç ,hastalık...
• ANA DÜŞÜNCE : Verilmek istenen düşüncedir. Yazının yazılış anacıdır.Düşünce yazılarından alınmış paragraflarda şu soruların yanıtı olabilir ;
• Değinilen sorun için önerilen çözüm nedir?
• Yazarın savunduğu ,öne sürdüğü düşünce nedir?
• Bu paragraf niçin yazılmıştır?
• BAŞLIK :
• Kısadır
• İlgi çekicidir
• Konu ve ana düşüncenin bir çeşit özetidir

 
 
 
 

Paragraf Yazma  
 

• Giriş ; Paragrafın bu bölümü genellikle bir cümledir . Konuyu veren cümle genellikle giriş cümlesidir. Giriş cümlesinin kısa,ayrıntıya yer vermeyen , yalın ve ilginç özellikleri vardır.Giriş cümlesinde bağlayıcı öğe bulunmaz.
• Gelişme; Bu bölümde girişte verilen konu açıklanmış , tartışılmış ,betimlenmiş , öykülenmiştir. Kısacası bu bölüm bizi hedefe ulaştıran bölümdür. Gelişme cümleleri anlam ve biçim yönünden kendinden önceki giriş cümlesine ya da bir başka gelişme cümlesine ,sonuç cümlesine bağlıdır.Kısacası bu bölüm ana düşüncenin açıklandığı , geliştirildiği bölümdür.
• Sonuç; Açıklanan,tartışılan , betimlenen ya da öykülenen duygunun,düşüncenin, eylemin kesin bir yargıya bağlandığı bölümdür. Genellikle tek cümledir.Bu nedenle kısadır ,açıktır .Ana düşünce genellikle sonuç bölümündedir.Sonuç cümlesi biçim ve anlam yönünden kendinden önceki önemli gelişme cümlelerine bağlıdır. Sonuç cümlesi “demek ki, öyleyse” gibi özetleme bağlaçları ile başlayabilir.

 
 
 
 

Paragraf Oluşturma 
 

• Bir paragrafın cümleleri karışık verildiğinde bu cümlelere doğru olarak sıraya koymada şunlara dikkat etmeliyiz:
• Anlatımın olayın akışına uygunluğu :

Metin topu şişirdi . Topla dikenli tarlada oynadı. Top hemen patladı.

Cümlelerine istediğimiz kadar karışık verelim ilk bakışta topun şişmesi, daha sonra oynaması en sonda da patlaması gerekir.

• Karşılıklı konuşma paragrafları:

Sorulan sorulara verilen yanıtlardan yola çıkılarak dizilir.

 
 
 
 

Devamı..... 
 

• Düşünce paragraflarında:
• Biçimsel bağ: Cümlelerin başında bulunan bağlama edatlarından yararlanırız.

“ Çünkü hastayım. Top oynayamam ”Bu cümleler arasında neden sonuç ilişkisi yönünden biçimsel  bir bağ   vardır. Bu biçimsel  bağı çünkü edatı sağlamaktadır.

• Anlamsal bağ : Zihnimizde oluşan düşünce bağıdır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

Neden-sonuç : Dolu yağdı ekinler zarar gördü.

Koşul –sonuç: Çalışırsan başarılı olursun.

Paragrafta boş bırakılan yeri tamamlarken , bir önceki ve bir sonraki cümlelerden yola çıkmalıyız. Bu cümlelerin anlam bakımından birbirlerinin tamamlayıcısı olduğunu unutmayalım.

 
 

 
 
 
 

ANLATIM BİÇİMLERİ  
 

• Anlatım biçimleri dörde ayrılır :
• Betimleme “tasvir” ; ikiye ayrılır

Özel betimleme

Nesnel betimleme

• Öyküleme
• Tartışma
• Açkılama

 
 

• Betimleme; Sözcüklerle resim çizmektir. Bu anlatımda yazar titiz bir gözlemle ayrıntıları seçer. Görme, işitme , tatma , dokunma , koklama gibi duyu organlarımız aracılığı ile varlıkların belirleyici niteliklerini belirtir. Betimlenecek varlığın dikkatle gözlenmesi, ayrıt edici ayrıntıların ortaya çıkarılması gerekir. Betimleme ikiye ayrılır.

 
 
 
 

Devamı ....... 
 

• Özel betimleme ; Yazar bir yandan sözcüklerle görüntü kazandırırken bir yandan da o varlığı nasıl algıladığını gösterir.
• Nesnel betimleme ; Varlığa ait özelliklerin olduğu gibi anlatılmasıdır.

 

• Öyküleme; Öyküleyici anlatımda olay bir akış içinde verilir. Bir durumdan bir duruma geçme aşamasından bir aşamaya dönüşme bu anlatımın belirleyici özelliğidir. Bu anlatımın konusunda Ne oldu? Nasıl oldu? soruları egemendir.
• Tartışma : Temel anlatım biçimlerinden biridir. Bir yargıyı , bir düşünce ya da öneriyi çürütme , değiştirme amacıyla baş vurulan anlatım biçimidir. Düşünüş ve anlayışlar arasında çatışmadan hareket ederek yazarın istediği sonuca varmak bu anlatım biçiminin vazgeçilmez yöntemidir. Bu anlatım biçiminde tanımlama, örneklendirme , karşılaştırma ve başkasına tanık gösterme sık sık kullanılır.
• Açıklama : Bir konuyu aydınlatma, anlaşılır kılma için baş vurulan anlatım biçimidir. Temel amaç öğretmektir.

 

 
 
 
 

Düşünceyi Geliştirme Yolları 
 

• Anlatım tekniklerini destekleyen yardımcı yöntemlerdir. Bu yöntemler ,öyküleme

açıklama, betimleme,tartışma gibi anlatım biçimlerini daha etkili hale getirmek için kullanılır. Bunlar bazen tek başına ,bazen de anlatım tekniklerinin içinde kullanılır. 6 ’ya ayrılır ;

A-Tanımlama

B-Karşılaştırma

C-Benzetme

D-Örneklendirme

E-Tanık gösterme

F-İlgi kurma 
 

 
 
 
 

A- Tanımlama B- Karşılaştırma 
 

• Herhangi bir kavramın özelliklerinin ya da bir varlığın ne olduğunun açıklanmasıdır. ‘Bu nedir ? ’ sorusunun cevabını verir.

 

• ‘   Hikaye , gerçek yada olması mümkün olayları yer  ve zaman unsurlarıyla anlatan yazılardır.’

 

• Verilen cümle bir tanımdır. Çünkü burada hikayenin ne olduğu açıklanmıştır.

 
 

• En az iki kavram yada varlığın benzer ve karşıt yanlarını belirlemek, böylece onların belirgin özelliklerini bulup bir yargıya bağlanmasını sağlar.
• ‘ Yağmur ile kar birer tabiat olayıdır. İkisi de yer yüzü için önemlidir. Tarımla uğraşanlar ikisini de önemli sayarlar.ancak kar donmuş su tanecikleriyken yağmur donmamış su tanecikleridir.’
• Verilen örnekte görüldüğü gibi önce ‘kar ile yağmur’ arasındaki benzerlikler daha sonra ise farklılıklar verilmiştir.

 
 
 
 

C- Benzetme D-Örneklendirme 
 

• Bir durumu,bir kavramı,varlığı açıklarken ,özellikleri bilinen ve daha etkili olan benzerinin özelliklerinden yararlanmaktadır.

 

• bilgisiz insanlar boş teneke gibidir. Konuştuklarında fazlaca gürültü çıkartırlar.bilgili insanlar ise dolu teneke gibidir. Teneke yuvarlansa bile çok gürültü çıkarmazlar.

 

• Örnekte görüldüğü gibi ‘  bilgisiz insanlar ’ ‘ boş tenekeye ’ benzetilmiştir. Çünkü boş teneke  yuvarlanırsa  çok gürültü  çıkarır. Ancak  teneke  dolu olursa daha az gürültü yapar 

 

• Soyut durumdaki bir kavramı, düşünceyi daha anlaşılır yapmak için kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde örnek verilir .
• Bu örnek bir fıkra ya da olay olabilir. Bu yöntemde örnekler kullanılarak fikre ulaşılır yada fikirden başlanılarak örnek verilir.

 
 
 
 

E-Tanık Gösterme F- İlgi Kurma 
 

• Bir konu , düşünce ya da kavramla ilgili ileri sürdüğümüz fikri inandırıcı hale getirmek için , o konunun uzmanı olan ve fikirlerine güvenilen birinin sözlerini değiştirmeden aktarmaktadır . Bu yapılırken o kişinin sadece ismi değil ,sözü de kullanılır.

 

• Bir durumun , varlığın özelliklerine bakarak sonuca varma , yargıya ulaşmadır.
• ‘ Sinirli ve ruh hastası kişiler yüzünden belli olur. Baktığınıza güler yüzlü ,tebessümlü  yüzler görüyorsam bunların sağlıklı olduğunu anlarım.